Το play therapy δεν είναι μόδα ούτε εναλλακτική προσέγγιση. Είναι ό,τι πιο φιλικό προς το παιδί έχει να προτείνει η επιστήμη για την αντιμετώπιση προβλημάτων συμπεριφοράς και όχι μόνο! Η αλήθεια είναι ότι λίγοι από εμάς φτάνουμε στο γραφείο του ειδικού για συμβουλευτική ή καθοδήγηση όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με θέματα που προβληματίζουν το παιδί ή και εμάς τους ίδιους. Πόσο πιο εύκολα όμως θα απευθυνόμασταν στον ειδικό αν ξέραμε ότι το παιδί μας μπορεί να αντιμετωπίσει το εκάστοτε πρόβλημα μικρό ή μεγάλο που προκύπτει με έναν πολύ απλό τρόπο: παίζοντας; Πως θα σας φαινόταν, λοιπόν, αν σας λέγαμε ότι η πλέον ασφαλής και ανώδυνη λύση για τις εκρήξεις θυμού, τη ζήλια, τους διάφορους φόβους, και άλλα προβλήματα που πιθανόν αφορούν το παιδί μπορεί να δώσει κάτι που είναι ταυτισμένο με τη φύση του. Το παιχνίδι! Ίσως λοιπόν είναι καιρός να μάθετε περισσότερα για το play therapy!

Τι είναι η παιγνιοθεραπεία;
Είναι μια μορφή ψυχοθεραπείας για παιδιά που πετυχαίνει πρόσβαση στο ασυνείδητο του παιδιού και στηρίζεται στην αρχή ότι το παιχνίδι από μόνο του είναι θεραπευτικό. Βοηθά το παιδί να εξερευνήσει τα συναισθήματά του και να κατανοήσει τις προσωπικές του εμπειρίες. Θεωρεί το παιχνίδι ως μια μορφή φυσικής και αβίαστης διαδικασίας έκφρασης και ως τον αμεσότερο τρόπο απελευθέρωσης του παιδιού από τις εντάσεις. Παράλληλα η παιγνιοθεραπεία διευκολύνει την επικοινωνία των ενηλίκων με τον εσωτερικό κόσμο του παιδιού. Μπορεί να λειτουργήσει μόνη της ή σε συνδυασμό με άλλες θεραπείες ανάλογα πάντα με το πρόβλημα και τη σοβαρότητά του. Σήμερα η παιγνιοθεραπεία κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος και εφαρμόζεται όχι μόνο στο εξωτερικό αλλά και στη χώρα μας σε ιατροπαιδαγωγικά κέντρα, νοσοκομεία και ιδιωτικά κέντρα παρέχοντας λύση σε μία ευρεία γκάμα προβλημάτων που αφορούν παιδιά.

Σε ποιες περιπτώσεις ενδείκνυται;
Σε παιδιά με δυσκολίες συμπεριφοράς ή συναισθηματικές διαταραχές. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν εκρήξεις θυμού, επιθετικότητα, νυχτερινή ενούρηση, διαταραχές όρεξης, προβλήματα ύπνου, στρες, φοβίες, χαμηλή αυτοπεποίθηση, σχολική βία. Επίσης η παιγνιοθεραπεία αντιμετωπίζει αποτελεσματικά προβλήματα σχέσεων ή ενδοοικογενειακές δυσλειτουργίες και ζητήματα που αντιμετωπίζει το παιδί μέσα και έξω από τη σχολική κοινότητα. Βοηθάει ακόμα παιδιά να αντέξουν σημαντικές αλλαγές στη ζωή τους όπως ένα διαζύγιο ή την απώλεια αγαπημένων προσώπων. Τέλος μπορεί να βοηθήσει παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες ενώ έχει πολύ καλά αποτελέσματα σε παιδιά με χρόνιες και σοβαρές ασθένειες και σε εκείνα που νοσηλεύονται στο νοσοκομείο.

Σε ποιες ηλικίες απευθύνεται;
Απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας από 3 μέχρι και 12 ετών. Προϋποθέτει δηλαδή ότι το παιδί μπορεί να κάνει συμβολικό παιχνίδι (πράγμα που ξεκινά από την ηλικία των 3 ετών περίπου). Για μεγαλύτερα παιδιά, δηλαδή μετά την ηλικία των δώδεκα, συνήθως προτιμάται η δραματοθεραπεία δεδομένου ότι οι έφηβοι μπορεί να λειτουργήσουν καλύτερα σε ομάδα. Η δραματοθεραπεία χρησιμοποιεί μεθόδους και τεχνικές που προέρχονται από τον χώρο του θεάτρου , της ψυχολογίας και της τέχνης. Συχνά χρησιμοποιείται παιγνιοθεραπεία σε ενήλικες, ιδιαίτερα γονείς μικρών παιδιών, οι οποίοι μέσα από αυτή την τεχνική κατανοούν καλύτερα τα συναισθήματά τους και αποκτούν νέους τρόπους προσέγγισης των παιδιών τους.

Πως εφαρμόζεται;
Οι γονείς αρχικά δίνουν όλες τις πληροφορίες που χρειάζεται ο παιγνιοθεραπευτής προκειμένου να συντάξει ένα πλήρες ιστορικό για το παιδί και την οικογένεια και να αποφασίσει ανάλογα με την περίπτωση και το αναπτυξιακό στάδιο του παιδιού πως θα το προσεγγίσει. Συνήθως η παιγνιοθεραπεία όταν εφαρμόζεται θεραπευτικά είναι μια ατομική διαδικασία αν και μπορεί να υπάρξουν και ομάδες παιδιών με κοινές δυσκολίες. Παίρνοντας ως δεδομένο ότι το παιχνίδι αποτελεί το φυσικό και αβίαστο μέσο έκφρασης του παιδιού, η παιγνιοθεραπεία χρησιμοποιεί διάφορα εργαλεία όπως παιχνίδι ρόλων , μινιατούρες ζώων και οικογένειας, μικρά αντικείμενα και διάφορες άλλες μορφές έκφρασης όπως ζωγραφική, αγγειοπλαστική, μουσική , χορό, θέατρο, παραμύθι, για να βοηθήσει το παιδί να εξερευνήσει δύσκολες εμπειρίες, τωρινές ή του παρελθόντος, μέσα σε ένα περιβάλλον ασφάλειας και εμπιστοσύνης που του παρέχει ο θεραπευτικός χώρος και η θεραπευτική σχέση.

Ποιος είναι ο στόχος του play therapy;
Να βοηθήσει το παιδί να διαπραγματευτεί συναισθηματικές δυσκολίες , πιεστικές αλλαγές στη ζωή του, προβλήματα συμπεριφοράς, δυσκολία επικοινωνίας με τους συνομηλίκους που δημιουργούν προβλήματα στην καθημερινότητά του. Είναι αποτελεσματική μορφή θεραπείας γιατί το παιδί μέσα από το παιχνίδι εκφράζεται και «μιλάει» για όλα αυτά που δεν μπορεί να εκφράσει με το «λόγο», μπορεί να προβάλλει ανώδυνα και χωρίς το ίδιο να το συνειδητοποιεί συναισθήματα και θέματα που το προβληματίζουν, να τα επεξεργαστεί και να βρει λύσεις. Για να έχει πάντως καλά αποτελέσματα η θεραπεία και για τη σωστή και ολοκληρωμένη αντιμετώπιση των όποιων προβλημάτων, η παιγνιοθεραπεία καλό είναι να συνδυάζεται με συμβουλευτική γονέων ή οικογενειακή θεραπεία.

Της Φλώρας Κασσαβέτη, με τη συνεργασία της Mαργαρίτας Οικονόμου - παιγνιοθεραπεύτριας, Υπεύθυνη του Κέντρου Παιγνιοθεραπείας- Δημιουργίας και Έκφρασης «ΑΓΓΙΖΩ», Συνεργάτης του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων Παιδιών με Νεοπλασματικές Παθήσεις «Η ΠΙΣΤΗ» στο Τμήμα Παιδιατρικής Αιματολογίας-Ογκολογίας του Νοσοκομείου Παίδων «Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ».