Ο σχολικός εκφοβισμός αποτελεί ένα σύνθετο πρόβλημα, στο οποίο ο καθένας μας εύκολα κλείνει τα μάτια του και επαναπαύεται, ίσως γιατί πολλές φορές δεν γίνεται επαρκώς φανερό, ώστε να γίνει αντιληπτή η σοβαρότητα του. Η μεγάλη πρόκληση των εκπαιδευτικών και των γονέων είναι ακριβώς αυτή: να αναγνωρίσουμε ότι υπάρχει, ότι μας αφορά και έχουμε άμεση ευθύνη για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του. 

  Οι περισσότεροι γονείς που τα παιδιά τους πάνε σχολείο, αγχώνονται στη σκέψη ότι μπορεί να πέσουν θύματα ενδοσχολικής βίας. Δεν γνωρίζουν  πως να αντιδράσουν, τι πρέπει να πουν, τι να συμβουλέψουν, και γενικά με ποιον τρόπο θα σταματήσουν τη θυματοποίηση των παιδιών τους. Είναι ένα φαινόμενο που απασχολεί όλο και περισσότερους γονείς.

Το φαινόμενο της ενδοσχολικής βίας και του σχολικού εκφοβισμού μεταξύ μαθητών λαμβάνει ανησυχητικές διαστάσεις και στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια. Θεωρείται πλέον κοινωνικό πρόβλημα και τα κρούσματα ενδοσχολικής βίας την τελευταία δεκαετία σημειώνουν δραματική αύξηση.

Οι επιπτώσεις του φαινομένου της ενδοσχολικής βίας στη σωματική και την ψυχική υγεία των παιδιών είναι ασφαλώς πολλές και σοβαρές κι εμποδίζουν συστηματικά τη λειτουργική ψυχοκοινωνική ανάπτυξη τους.

Πώς εκδηλώνεται ο σχολικός εκφοβισμός;

Η ενδοσχολική βία και ο σχολικός εκφοβισμός, που λαμβάνει χώρα μεταξύ συμμαθητών, μπορεί να είναι σωματική, λεκτική, ψυχολογική και κοινωνική.

Η βίαιη, επιθετικη συμπεριφορά ενός ατόμου ή μιας ομάδας εκδηλώνεται με την ακόλουθη ομαδοποίηση είτε ως βια κατά προσώπου, είτε ως βια κατά της περιουσίας και βανδαλισμοί είτε ως βια που στρέφεται συνειδητά ή όχι εναντίον του ίδιου του εαυτού

Οι πιο συνηθισμένες νεανικές συμπεριφορές του φαινομένου αφορούν: απρεπείς χειρονομίες, ξυλοδαρμούς, τραυματισμούς, απειλές για σωματική κακοποίηση, φραστικές - λεκτικές επιθέσεις κι απειλές, βρισιές, προσβολές, συστηματική γελοιοποίηση συνεσταλμένων παιδιών, συστηματική χρησιμοποίηση υβριστικών εκφράσεων, χρήση προσβλητικών παρατσουκλιών, εκβιασμούς, διάδοση κακοήθων και ψευδών φημών καταστροφή προσωπικών αντικειμένων, απόσπαση χρημάτων ή προσωπικών αντικειμένων, μικροκλοπές, αποκλεισμό και απομόνωση από παρέες, ομαδικά παιχνίδια και κοινωνικές δραστηριότητες.

Τέλος δύο νέες μορφές εκφοβισμού και βίας, που συναντώνται τα τελευταία χρόνια με σταθερά αυξανόμενο ρυθμό αφορούν στη σεξουαλική παρενόχληση και τον ηλεκτρονικό εκφοβισμό.

Τα σημάδια που δεν πρέπει να αγνοήσουμε

Ορισμένες ενδείξεις που πιθανόν να υποδηλώνουν ότι ένα παιδί έχει πέσει θύμα βίας και εκφοβισμού στο σχολείο είναι:

η μειωμένη διάθεσή του ή η άρνησή του να πάει στο σχολείο, οι αδικαιολόγητες απουσίες του, η απροσδόκητη πτώση της μαθησιακής του επίδοσης, το γεγονός ότι περνά το χρόνο του στα διαλείμματα κοντά στους δασκάλους η εμφάνιση ψυχοσωματικών προβλημάτων (πονοκέφαλος, στομαχόπονος, αϋπνίες, έντονη ονυχοφαγία, τικ, ανορεξία ή βουλιμία…) έντονες και αδικαιολόγητες αλλαγές στη διάθεσή αλλαγές στις διαδρομές από τις οποίες συνήθιζε να πηγαίνει στο σχολείο ή να επιστρέφει στο σπίτι, αδικαιολόγητα σκισμένα και κατεστραμμένα ρούχα, ανεξήγητα σημάδια και μελανιές στο σώμα ή άλλες ενδείξεις επίθεσης, απώλεια προσωπικών αντικειμένων, χρημάτων…άρνηση συμμετοχής σε σχολικές εκδηλώσεις και δραστηριότητες. απόρριψη από συνομήλικους

Πώς μπορούμε να αντιδράσουμε;

Αν και όταν αντιληφθούμε, ότι ένα παιδί είναι θύμα εκφοβισμού και βίας από συμμαθητές του στο σχολείο, πρέπει να αποφύγουμε παρορμητικές αντιδράσεις και να αντιμετωπίσουμε όσο το δυνατόν πιο ψύχραιμα την κατάσταση.

Τι πρέπει να κάνουμε

- να συζητήσουμε αναλυτικά με το παιδί για τα γεγονότα και τις συμπεριφορές, που το ενοχλούν,

- να το ευχαριστήσουμε και να το επιβραβεύσουμε που είχε το θάρρος και μίλησε στους γονείς του για αυτό που του συνέβη.

- να του υπενθυμίσετε ότι είμαστε κοντά του, προκειμένου να το φροντίσουμε και να το διαφυλάξουμε από επόμενους κινδύνους,

- να του εμπνεύσουμε το αίσθημα, ότι μπορεί και πρέπει να αντιδράσει, να μη σιωπά, ώστε να εμποδίσει την επανάληψη τέτοιων συμπεριφορών,

- να προτείνουμε στο παιδί πρακτικούς τρόπους για την αντιμετώπιση δύσκολων καταστάσεων και να συζητήσουμε μαζί του ή ακόμη κάνοντας και roleplaying προκειμένου να μπει στη διαδικασία να σκεφτεί και το ίδιο διάφορα σενάρια αντιμετώπισης μελλοντικά ανάλογων καταστάσεων

- να ζητήσουμε τη συμβουλευτική καθοδήγηση από ειδικό ψυχικής υγείας, αν η κατάσταση κρίνεται εξαιρετικά κρίσιμη.

Άρθρα Παρίου Αγγελική