Εκείνη την, δύσκολη ομολογουμένως, στιγμή που το παιδί φεύγει από την αγκαλιά σας και κάθεται για πρώτη φορά στο καρεκλάκι του, στα θρανία του σχολείου, αρχίζει τυπικά η περίοδος της ζωής του στην οποία η μάθηση και οι εκπαιδευτικές διαδικασίες αναλαμβάνουν να «πλάσουν» την προσωπικότητα και την αντίληψή του. Στην πραγματικότητα, όμως, η αφετηρία της ανάπτυξη και των μαθησιακών προοπτικών ενός παιδιού εντοπίζεται πολύ νωρίτερα, από την βρεφική ακόμη ηλικία. Είναι τότε που οι γονείς πρέπει να αξιοποιήσουν δραστηριότητες, παιχνίδια και προϊόντα ειδικά φτιαγμένα για τις κατάλληλες ηλικίες, ώστε να διεγείρουν την όρεξη του παιδιού για μάθηση και να εμφυσήσουν μέσα του τις βασικές αρχές για να μάθουν να σκέφτονται και να συμπεριφέρονται με συστηματικό τρόπο. Παρακάτω, συγκεντρώσαμε τέτοιες δραστηριότητες και παιχνίδια, για παιδιά ηλικίας έως 6 ετών, και για γονείς που θέλουν ο χρόνος τους με το νέο μέλος της οικογένειας να είναι πάντα και μόνο δημιουργικός.
Όπως αναφέρει η ψυχολόγος, κ. Λαμπρινή Καλαντζή «το παιχνίδι ανάμεσα στους γονείς και τα βρέφη δημιουργεί κατ’ αρχήν αίσθημα θέρμης και ασφάλειας στα δεύτερα, οδηγώντας τα στο να ξετυλίξουν σιγά-σιγά τη φαντασία τους και να αφεθούν στη μαγεία της δημιουργίας». Αυτό που έχει σημασία είναι αφενός το περιβάλλον της εκάστοτε δραστηριότητας (πρέπει να είναι φυσικά ασφαλές αλλά και να εξάπτει το ενδιαφέρον του παιδιού, με χρώματα και ποικιλία αντικειμένων) και αφετέρου οι ρόλοι που αναλαμβάνουν οι γονείς (από την μία να προσέχουν και να καθοδηγούν και από την άλλη να τους συντροφεύουν στο παιχνίδι). Εξαιρετικά σημαντικό είναι να συμμετέχουν στο δημιουργικό παιχνίδι και οι δύο γονείς, ώστε να μαθαίνουν καλύτερα και οι δύο το παιδί και την εξέλιξή του, και να συζητούν μαζί γι’ αυτήν. Οι γονείς πρέπει να θυμούνται επίσης, πως από την στιγμή που γεννιέται, όλα αποτελούν για το παιδί μια καινούρια εμπειρία, τα πάντα γι’ αυτό είναι παιχνίδι, επομένως είναι εύκολο να «στήσουν» ένα δημιουργικό παιχνίδι από το τίποτα, με απλά καθημερινά αντικείμενα – μερικά απλά παραδείγματα ακολουθούν.
«To παιχνίδι είναι ένας από τους τρόπους που τα παιδιά µαθαίνουν τον εαυτό τους και τους ανθρώπους γύρω τους και εξερευνούν το περιβάλλον τους», γράφει εκπρόσωπος της Αστικής μη Κερδοσκοπικής Εταιρίας «Παίζοντας». Μάλιστα, ο ΟΗΕ έχει αναγνωρίσει το παιχνίδι ως δικαίωμα όλων των παιδιών, καθώς συμβάλλει στην υγιή ανάπτυξη, τη σωματική και ψυχική υγεία, την μάθηση και εκπαίδευση, την αλληλεπίδραση, την κοινωνικοποίηση και την συναισθηματική αυτοπεποίθησή του. Αντίθετα, η μείωση του παιχνιδιού σύμφωνα με τα στοιχεία του «Παίζοντας», μπορεί να οδηγήσει σε φτωχότερες κινητικές δεξιότητες και φυσική δραστηριότητα, μειωμένη ικανότητα διαχείρισης άγχους και ρίσκου και φτωχότερες κοινωνικές δεξιότητες. Κάντε την αρχή, για να εισάγετε το παιδί σας στον μαγικό κόσμο του δημιουργικού παιχνιδιού, με κάποια από τις παρακάτω δραστηριότητες:
-Από τον έκτο-έβδομο μήνα, τα οπτικά και ακουστικά ερεθίσματα προσελκύουν το βρέφος, και η κατασκευή σχημάτων από έντονα χρώματα ή η γνωριμία με καθημερινά αντικείμενα αποτελούν μια καλή αρχή: Αφήστε τα, υπό το βλέμμα σας πάντα, να περιεργαστούν τις ξύλινες κουτάλες της κουζίνας, τους μεγάλους κρίκους της κουρτίνας, κυλινδρικά αντικείμενα σε ένα καλάθι, και ό,τι άλλο μπορεί να υποπέσει στο βλέμμα του και να του εξάψει το ενδιαφέρον.
-Σταδιακά, μέσα στους επόμενους μήνες, το παιδί θα μπορεί να «φτιάξει» το δικό του παιχνίδι από αυτά τα απλά αντικείμενα, όπως για παράδειγμα το να χρησιμοποιήσει κουζινικά σκεύη σαν μουσικό όργανο.
-Μόλις το παιδί περάσει την ηλικία των δύο ετών, οι κινητικές του ικανότητες αυξάνονται και οι δραστηριότητες ισορροπίας και χειρισμού μπορούν να του προσφέρουν την πολυπόθητη κινητικότητα που προσπαθεί να αναπτύξει. Η ψυχολόγος, κ. Καλαντζή, προτείνει σε αυτή την περίοδο παιχνίδια όπως αυτά που περιλαμβάνουν μπάλες και παιχνίδια ρόλων, που απαιτούν την κίνηση του παιδιού αλλά και την συνδιαλλαγή του με τους άλλους. Προτείνει επίσης στους γονείς να δοκιμάζουν όμοια παιχνίδια ανά διαφορετικές ηλικιακές περιόδους, για να διαπιστώσουν τους διαφορετικούς τρόπους χρήσης τους από τα παιδιά και αντίστοιχα την ανάπτυξή τους.
-Από την ηλικία των τριών και εξής, το παιδί είναι σε θέση να αναπαριστά πράγματα και γεγονότα, και επομένως να χρησιμοποιήσει το στοιχείο του «συμβόλου» στο παιχνίδι του. Σε αυτή την περίοδο της ζωής του ταιριάζουν τα παιχνίδια ρόλων, με τους γονείς ή συνομηλίκους του σε φανταστικές καταστάσεις. Τα παιχνίδια κοινωνικοποίησης και επικοινωνίας κατέχουν εξίσου σημαντική θέση στην καθημερινότητα αυτών των ηλικιών, καθώς το παιδί πλέον επιθυμεί να μαθαίνει όλο και περισσότερα, να συνδιαλέγεται και να μεταφέρει τις εμπειρίες που αποκτά.